In dit blog neem ik je mee op de zoektocht naar het vergeten levensverhaal van mijn voorvader Christiaan die geboren werd op de Kust van Guinee, als gestolen kind naar Nederland werd gebracht en voor zijn doop Presto werd genoemd. Welke naam zijn ouders hem gegeven hebben, is (nog) onbekend, vandaar de naam van het onderzoek “Hoe heette Christiaan?”
Niet alleen onderzoek ik zijn leven en de wereld waarin hij leefde maar ook dat van zijn kinderen en kleinkinderen. Tijdens de speurtocht ontdekte ik dat Christiaan lang niet het enige Afrikaanse jongetje was, die als bediende in Nederland terecht kwam. Ook over de anderen schrijf ik.
Hoe dat allemaal begon?
Jaren geleden typte ik mijn naam in de Google zoekbalk en de uitkomst heeft mij niet meer losgelaten. Dit vond ik:
(Ondertussen weet ik dat onderstaande niet correct is.) Hiermee begon mijn zoektocht die mij tot de dag van vandaag bezig houdt. Wilt u weten wat er tot nu toe bekend is?
In de Samenvatting staat Christiaan zijn levensverhaal met alle vondsten tot nu toe.
Een overzicht van alle blogs zijn te lezen via het Archief.2013 was het jaar dat de slavernij in Nederland 150 jaar was afgeschaft en mijn gedachten gingen zeer regelmatig naar mijn voorvader Christiaan van der Vegt, wiens achternaam en krullen ik met trots draag.
Daarom heb ik besloten om op zoektocht te gaan naar zijn vergeten levensverhaal en dat vast te leggen in dit blog. Mijn droom is om ooit de naam te weten die zijn ouders hem gegeven hebben bij zijn geboorte op de Kust van Guinee, vandaar de vraag:
“Hoe heette Christiaan?”
In de Samenvatting worden alle vondsten bijgehouden zodat u vlot op de hoogte bent van het verhaal.
In het Archief staan alle blogs op een rij, in volgorde van het schrijven.
De zoektocht is ook te volgen via de Facebookpagina (+500 Volgers) waar o.a. de blogposts worden geplaatst en de timeline is gevuld met bronbestanden.
Op Pinterest (+150 volgers) staat een verzameling van schilderijen (+600) met Afrikaanse bedienden bij Europese families en afbeeldingen die horen bij het verhaal van Christiaan zijn leven.
Op Google Drive is een archief vrij toegankelijk met alle gevonden documenten en aktes.
Er is een Tijdslijn met gebeurtenissen in Christiaan zijn leven.
De Stamboom met zijn nazaten is in te zien via MyHeritage.
Alle gemaakte foto’s van plekken uit zijn leven staan op Flickr. Af en toe Twitter ik over vorderingen en vondsten met #HoeheetteChristiaan.
Ondertussen vormt er zich een Christiaan Bibliotheek, op Library Thing is zichtbaar welke boeken in de bibliotheek aanwezig zijn.
Van de beschreven bladmuziek in de inventarislijsten gemaakt na het overlijden van D’Arrest, heb ik een Spotifylijst aangemaakt. Deze muziek hoorde en speelde Christiaan in Huize d’Arrest.
In mijn DNA is Christiaan nog duidelijk zichtbaar:
Schroom niet om te reageren. Heeft u vragen of opmerkingen? Ik hoor ze graag! U kunt ze posten op de facebookpagina of onder het blog. Ik reageer altijd.
Het eerdere “Zoon Jan in Suriname” blog eindigde ik met de zin “Dit is vast niet het laatste blog over Jan, er ligt nog een verhaal te wachten om ontdekt te worden…” en nu is het zover.
Op 21 september mocht ik voor de Stichting Surinaamse Genealogie op hun jaarlijkse bijeenkomst Konmakandra een lezing houden. De hele dag was in het teken van DNA en er waren allerlei lezingen. Door het maken van mijn presentatie raakte ik mij steeds meer bewust dat er meer over Jan te vinden zou moeten zijn.
Laat ik eerst even op een rijtje zetten wat ik al wel weet:
– 11 maart 1814: bij 20e Bat Landsmilitie aangesloten in kanton Zierikzee, bij de “Indiaansche Brigade”
– 16-18 juni 1815: slag bij Waterloo, ingesloten in Mons. – 12 augustus 1815: Koloniale troepen worden naar Nederland teruggeroepen
– 23 november 1815: Vertrek naar Suriname via Vlissingen Schip: Admiraal van Braam
– 10 (januari?) 1816: Aankomst te Suriname
– 1821: dienst verlaten expiratie van dienst (6 jaar gediend)
– 8 januari 1827: bij de Guides
– 1 september 1827: Korporaal geworden bij de Guides (6 jaar gediend)
– 1833: getekend voor 2 jaar bij Korps Invaliden
– 16 mei 1834??
– 20 november 1839 overleden
Voor de nieuwsgierigen, op de Google Drive staat een dossier met alles wat ik tot nu toe over Jan gevonden heb.
Deze keer heb ik mij ook voorgenomen om maar eens zeer gestructureerd de Surinaamse archieven online door te klikken. Hieronder geef ik het overzicht wat ik nu heb gevonden. Jan was lid van het Bataljon Jagers nr 28, de Vijfde Kompagnie. Tot mijn verbazing heb ik een groot deel van zijn militaire loopbaan terug kunnen vinden.
1, Commissariaat Militair 1816-1828
25, Bataljon Jagers nr. 28 (vroeger nr. 11) en Bataljon Artillerie van linie nr. 6, 1816- 1818; Corps Koloniale Guides, 1816
“De Compagnie is op den 21e Januarij gedebarkeert en heft Scheeps Ver.ses genoten tot en met 24 Januarij”
Hij werd per kwartaal uitbetaald en soms staan er aantekening bij. Zoals bijvoorbeeld in het tweede kwartaal van 1816: Jan was gedetacheerd maar waar naartoe staat er helaas niet bij….. en de opmerking wordt het derde kwartaal niet herhaald maar staat er iets anders. Jan heeft in het hospitaal gelegen en krijgt daarom 17 dagen niet uitbetaald. Op 14 september in het hospitaal in een plaats die ik niet goed kan lezen, Bet’ain?? Op 18 september is hij geëvacueerd naar Paramaribo. Jan was niet de enige die ziek werd, de hele pagina staat vol met militairen in het hospitaal en een aantal stierven in die periode. Wat zou er geheerst hebben?
Het vierde kwartaal was Jan nog niet helemaal opgeknapt. Nu kan ik wel lezen wat Bet’ain is, er staat Bellair en dat kan ik met behulp van Meneer Google terugvinden.
Plantage Bel-air, of Bellair genoemd was ook een militaire hoofdpost.
Soms staat er ook vermeld waar de compagnie gelegerd was, zoals in het 4e kwartaal van 1820:
Jan was in Fort Amsterdam… vanuit daar werden de achterliggende plantages beschermd. Het is en blijft voor mij zo lastig te begrijpen dat een zoon van Christiaan aan deze kant stond van de geschiedenis in Suriname en het slavernijverleden.
Het is ook op Fort Amsterdam waar Jan afzwaait op 15 januari 1821. Jan gaat niet terug naar Nederland, tenminste daar heb ik geen enkel bewijs van gevonden. Ik vind hem wel terug in Suriname in 1827. Waar hij de tussenliggende periode is geweest is nog een groot raadsel. Ik vind het opvallend dat het zes jaar is, precies een periode waar een militair voor tekende maar ik echt een groot aantal stamboeken uit deze periode doorgebladerd en geen Jan gevonden.
36, Monsterrollen en afrekening van traktementen en soldijen van de officieren, onderofficieren en manschappen van het Corps Koloniale Guides; met bijbehorende stukken. 1822-1828 okt.
Zie je wat er met potlood is tussengevoegd?
Jan werd op 8 januari 1827 aangenomen bij de Koloniale Guides. Hier wil ik even extra bij stilstaan.
Koloniale Guides van Suriname, in front en rugwaarts Portman, K. ontwerper: Hove, Bartholomeus Johannes van uitgever: Gebroeders van Cleef Vervaardigingsjaar 1823
Dit schrijft Ineke van Kessel in haar boek “Zwarte Hollanders: Afrikaanse soldaten in Nederlands-Indië”.
“Het Surinaamse Korps Koloniale Guides had als voornaamste taak weggelopen slaven op te sporen en de kolonie te beschermen tegen aanvallen van marrons. Het Korps bestond uit ongeveer driehonderd zwarte soldaten, die werden geleid door blanke officieren.”
Jan werd 1 september 1827 korporaal bij de Guides op Fort Zeelandia.
En weer verbleef hij ook in het hospitaal, van 29 juli tot 11 augustus.
En nu raak ik hem kwijt… er is geen boek van het vierde kwartaal in dit archief. Wel de volgende opmerking:
“De gouverneur-generaal bepaalde bij order van 15 september 1828, nummer 61, dat de administratie over het Corps Koloniale Guides en Invaliden gevoerd bij het Commissariaat voor de Militaire Zaken, vanaf 1 oktober 1828 zou plaats hebben door de administrateurs van de troepen in Suriname. Daartoe moest de administratie van de beide corpsen door de boekhouder bij de 1e afdeling van het commissariaat, bij inventaris worden overgegeven aan de administrateurs. Achter in de band is een afschrift van gemelde order.”
We naderen nu het einde van Jan zijn militaire leven.
Tijdens de My Heritage bijeenkomst in Amsterdam ontmoette ik Denie Kasan, een groot kenner van de Surinaamse archieven en natuurlijk sprak ik met hem over Jan. Vooral de aantekening over de gouverneurs order waardoor Jan bij het Korps Invalides kwam, intrigeerde mij.
Van Denie kreeg ik de link naar de archiefstukken “Nationaal Archief, Den Haag, Gouverneur-Generaal der Nederlandse West-Indische Bezittingen, nummer toegang 1.05.08.01, inventarisnummer 743″ en na flink bladeren tot scan 69 was het zover: Daar staat Johan van der Vecht, zo werd hij ook in het stamboek genoemd waar staat dat hij de zoon is van Christiaan van der Vegt en Kaatje de Bas. Dit moet hem dus zijn. Het is wat moeilijk te lezen maar volgens mij staat er:
“2e Den korporaal Johan van der Vecht als blijkens overlegd Certificaat van geneeskundige visitatie ten gevolge van Vergevorderde ouderdom & Zwakheid tot verdere Militaire dienst volstrekt buiten staat”
Bij “vergevorderde ouderdom” heb ik wel even mijn wenkbrauwen opgetrokken, Jan was in 1836 pas 47 jaar. Zijn vader werd 82, zijn broers Cornelis 66, Teunis 83 en Christiaan jr 64 jaar. Zou het door zijn verblijf in Suriname gekomen zijn?
Dit stamboek geeft veel informatie. En de laatste aantekening roept bij mij weer vraagtekens op. Op 11 januari 1837 verlaat Jan het Korps Invaliden, waar gaat hij naartoe?
Dit blijft voor mij het grote raadsel…. Waar en bij wie is hij tot zijn overlijden op 20 november 1839? Daar zou ik net zo graag antwoord op willen hebben als op de vraag waar hij tussen 1821 en 1827 was.
En de grote vraag blijf, heeft Jan nazaten in Suriname? Heeft er, zoals Cynthia McLeod het noemt, vleselijke conversatie plaatsgevonden?
Het wordt nu tijd om de niet militaire boeken te gaan doorbladeren!
Eigenlijk wilde ik schrijven over mijn zoektocht naar zoon Jan in de Surinaamse archieven en de vondsten maar toen zag ik dat dit de 400ste post zou worden.
En dat zorgde ervoor dat ik ben gaan teruglezen via het Archief, waar ze alle 400 staan!
Nu zou er een Top 5 kunnen komen maar ik kan niet echt goed kiezen….. daarom dit rijtje.
*De zoektocht heet “Hoe heette Christiaan?” en zijn geboortenaam weet ik nog niet maar onverwacht destijds wel zijn naam voor zijn doop: Verklaring over Christiaan / Presto
*Beetje valsspelen mag, de vijf blogs geschreven in Ghana blijven voor mij heel bijzonder en steeds weer een terugblik op de onvergetelijke reis. In één overzicht te zien: In de Voetsporen van Christiaan in Ghana
*Het artikel in Volkskrant Magazine mag natuurlijk niet ontbreken. Destijds zoveel stress, tegenwoordig zo trots! Christiaan in Volkskrant Magazine.
*Over verschillende nazaten heb ik geschreven en eentje blijft mijn favoriet. Ik weet nog goed hoe ik moest lachten toen ik het ruitjespapier zag en daardoor ze betrapte in valsheid in geschrifte. Catharina Johanna van der Vegt
*Christiaan zijn kleinkinderen Christiaan en Kaatje Britting mogen niet ontbreken vind ik. Ze blijven mij elke keer weer verrassen met wat er over hen te vinden is. Hoe beter dan ze zelf hun verhaal te laten vertellen: Interview met de kleinkinderen
*Muziek heeft in Christiaan zijn leven een belangrijke rol gespeeld en nu zo’n 200 jaar later kan ik nog steeds genieten van de muziek die hij speelde via de Spotifylijst die ik gemaakt heb. Fluitspeler
*En in de lijst mag niet ontbreken de laatste grote ontwikkeling. Christiaan zijn DNA online, 21% van hem zichtbaar en ik heb al een aantal matches gevonden die zeer belovend zijn. Ik ben niet de enige die dit bijzonder vind, de post heeft tot nu toe 260 facebook likes! Christiaan zijn DNA geupload
Ik zou er nog veel meer kunnen noemen … Ben benieuwd of jij ook een favoriet hebt, laat je het weten? Ik ben nieuwsgierig!
Aan ieder een dank voor het volgen en lezen. Het is geweldig dat een man geboren rond 1743 zoveel lezers heeft!
In Amsterdam hield My Heritage hun jaarlijkse bijeenkomst waar ik ook bij aanwezig was. De keynote werd gepresenteerd door Gilad Japhet, oprichter en CEO van My Heritage. Er was één slide waar ik heel blij van werd. Er komt een etniciteit update! Dit is echt nodig want ik test de nazaten nu met Ancestry omdat ik ons Afrikaans DNA bij hen veel beter zichtbaar vind. Na de keynote heb ik even kort met hem gesproken, natuurlijk over Christiaan en het onderzoek. Hij toonde oprecht interesse.
Toen durfde ik hem te vragen of ik Christiaan zijn DNA mocht uploaden. Het is namelijk een DNA kit van een niet bestaand persoon maar van een samengesteld persoon. Hij dacht maar heel kort na en ik kreeg een volmondig “Ja” en bood hulp aan indien nodig.
Het weekend is voorbij gevlogen, ik heb allerlei sessies bezocht, veel geleerd en veel mensen leren kennen. En zondagmiddag gebeurde er iets bijzonders en onverwacht. Yvette Hoitink kwam naar mij toe en zei mij met haar mee te komen voor een verrassing….
Ze had een gesprek met Gilad Japhet gehad en hij had haar gevraagd naar een onderzoek wat hij zou kunnen ondersteunen, Yvette heeft geantwoord “Annemieke met Hoe heette Christiaan?” en daarom haalde ze mij op. Gilad nam mij mee, liet mij even wachten en kwam terug met een gevulde tas: “No strings attached“, zei hij, doe wat jij goeddunkt.
Heb jij wel eens met een open mond gestaan? Ik niet vaak maar deze keer wel. Hij gaf mij een knuffel en ging weer weg. Yvette, dit is een bijzonder cadeau omdat jij “Hoe heette Christiaan?” noemde, dank je wel!
Nu kan ik nog meer nazaten testen, ook hen een generatie onder mij die misschien geen Afrikaans DNA hebben. Hiervoor vond ik het risico te groot voor de prijs. Wie weet heb ik binnenkort 25% Christiaan terug!!
Ben je een nazaat van Christiaan of denk je dat je er misschien eentje bent, schroom niet en neem contact met mij op. We zijn tenslotte familie en wie weet heb jij juist een stukje ontbrekend DNA van hem!
En voor hen die denken dat die familieonderzoekers maar een beetje stoffig zijn, een kort filmpje van het feest.
Dank aan iedereen die er een geweldig weekend van gemaakt heeft!
En er wordt nu heel hard gewerkt om Christiaan zijn DNA passend te maken zodat het kan worden geupload, heel binnenkort meer!
De afgelopen jaren heb ik al dikwijls geschreven over de zoektocht naar Christiaan zijn familie via DNA.
Vandaag is er weer een, in mijn ogen, grote stap gezet. In een eerder blog schreef ik hoe we het Afrikaans DNA van de nazaten plakten in een nieuw personage. We begonnen met 12%, gingen vervolgens naar 16% en hebben nu een personage met 21% van Christiaan zijn DNA. Ik blijf dit bijzonder vinden, een man die in 1825 overleed is voor 21% weer terug met zijn DNA. Ik ben daar alle nazaten die gedoneerd hebben ook zeer dankbaar voor.
De volgende stap is wat we met dit DNA gaan doen. Het staat al op Gedmatch (A463875) maar ik zou het graag met meer mensen willen zien matchen. Ik dacht dat dit voorlopig nog een droom zou blijven, tot afgelopen week.
Tijdens de bijeenkomst van My Heritage heb ik aan Gilad Japhet gevraagd of ik Christiaan zijn DNA mocht uploaden. Het is namelijk een DNA kit van een niet bestaand persoon maar van een samengesteld persoon. Hij dacht maar heel kort na en ik kreeg een volmondig “Ja” en bood hulp aan indien nodig.
En die hulp was inderdaad nodig. Dezelfde avond heb ik Christiaan zijn DNA geupload, hopend dat onze kit goed genoeg was om geaccepteerd te worden. Dat was nog wel even spannend! Uploaden ging wel maar het kon nog niet verwerkt worden.
Ik heb hierna contact opgenomen met Gilad en hij kwam meteen in actie. Er werd contact gelegd tussen Ran Snir en mij, het duurde een paar dagen waarin veel werk is verzet, software is aangepast en gepuzzeld maar toen! Het is gelukt!! Er staat nu een DNA kit online van een man die leefde tussen 1743 en 1825 met daarin 21% van zijn DNA. wie had dat vijf jaar geleden kunnen dromen? Ik in ieder geval niet!
Daar staat het, 21,0% van Christiaan is terug, verzamelt door zijn nazaten. Het Europese DNA is van mijn vader, zijn DNA is als basis gebruikt. Daar waar mijn vader geen Afrikaans DNA had maar een andere nazaat wel, hebben we dat DNA bij mijn vader “geplakt.”
En nu heb ik een uitdaging Ergens tussen de +2000 matches zitten personen die aan ons verwant zijn via zijn ouders….. en die ga ik vinden.
Ben je een nazaat van Christiaan of denk je dat je er misschien eentje bent, schroom niet en neem contact met mij op. We zijn tenslotte familie en wie weet heb jij juist een stukje ontbrekend DNA van hem!
Dit wordt het derde blog over Christiaan zijn zoon Teunis die “Uitlandig” was, die als Anton von der Fecht door Duitsland reisde met de koopman Heinrich Hill.
Doordat de levenden de afgelopen weken veel tijd nodig hadden, was ik er nog niet aan toegekomen om verder onderzoek te doen naar de man die dit over Teunis schreef:
“Daß der W..zeichen dieses Anton von der Fecht von Wesel an den Südrasen in Holland hier beij dem Unterzeichneten ein und ein halbes Jahr als Bedienter treu und redlich, wie es einem jungen Menschen zustehet, gedienet habe, auch sich während dieser Zeit über fleißig und auf keine unrechte Wege sich aufgehalten habe, bezeuge ich mit meiner eigenen Handunterschrift und beigedrucktem Siegel zur Legitimation ausgestellt auf meiner Reiße, zu Höchst a/m bei Franckfurt den 10ten Februar 1815 – Heinrich Hill”
Gelukkig was Lieve net zo nieuwsgierig als ik naar deze Heinrich en kreeg ik een email van haar:
“Als je dit zelf nog niet gevonden hebt, zou ik zeggen, ga rustig zitten als je dit leest, want het is nogal schokkend.”
Ik heb diep adem gehaald en de bijlages van haar email geopend.
Het leest niet eenvoudig en met behulp van Michel Doortmont begreep ik wat er stond en inderdaad, schokkend….
“Ich mache einem Hoch[…]verehrenden Publikum bekannt dass ich mit einer Gesellschaft Kaffern alhier, angekommen bin. Sie sind aus dem Innern von Afrika, und sind täglich von Morgens 10 bis Abends 10 Uhr zu sehen. Sehr interessant is es zu sehen, wie diese Art Menschen Speisen, da sie lebendiges Federvieh verzehren, und geschieht die Speisung täglich zweimal, Nachmittags 4 und Abends 8 Uhr. Diese Personen sind in vielen groszen Städten mit Beifall aufgenommen worden. Der Schauplatz is in der Mohrenstrasze Nr. 49 in englischen Hause. Heinrich Hill.”
Heinrich Hill had een “Human Zoo”, een ander woord weet ik er niet voor….. In het Nederlands wordt het “Etnologische tentoonstelling” genoemd maar dat geeft voor mij lang niet zo duidelijk weer wat het was. Een rondreizende tentoonstelling waar men mensen toonde.
Heinrich Hill zijn Human Zoo was in de Mohrenstraat. Hij stelde de personen uit Afrika tentoon van 10 uur ‘s ochtends tot 10 uur ‘s avonds. Tweemaal daags kregen ze levende vogels te eten…….
Ik heb geweten dat mensen werden tentoongesteld, ik schreef er over in mijn blog over de wereldtentoonstelling van 1883 in Amsterdam. Daar kwamen meer dan één miljoen mensen kijken naar mensen achter tralies.
Maar dit is zoveel eerder, 1814 in Duitsland, rondreizend… en Teunis was in dienst bij een Heinrich Hill….
Hoeveel kans is er dat er nog een rondreizende Heinrich Hill was met een zwarte man? Zou Teunis de man zijn die hij dagelijks voerde met levende vogels?
En dan denk ik aan Christiaan die in januari 1815 wordt gearresteerd in Krefeld. Tot nu toe had ik door de vondst van de kermistent op de Botermarkt in Amsterdam, september 1814 gedacht dat Christiaan daar was. Alleen staat er nergens iets waar ik dat echt uit kan opmaken. Zou Christiaan ook in dienst zijn geweest bij Heinrich Hill en zich met zijn zoon tentoongesteld hebben?…..
Christiaan was eind januari 1815 terug in Amsterdam, Teunis eind februari.
Nu heb ik een grote vraag, was Heinrich Hill begin januari in Krefeld? En dit is nog niet alles.
In de volgende email kreeg ik van Lieve een link naar een andere advertentie van Heinrich Hill. In 1813 trok hij rond met vier Indianen uit Ceylon, een vader en twee dochters, eentje van 24 en eentje van 14. Dit zou toch niet Christiaan met Grietje en Antje geweest zijn??
De burgemeester schreef dat Christiaan optrad als de Koning van Kandia, een gebied in Ceylon. Grietje is in 1784 geboren, Antje in 1796.
Ondertussen is de eerste schok over en ik wil nu alles hierover weten.
Ook over de Human Zoo al zo vroeg in de 19e eeuw, dat ben ik tot nu toe ook niet tegengekomen. Ik denk dat ik een paar dagen het archief van Krefeld in ga….
En Heinrich Hill? Die trok in ieder geval in 1819 nog rond …….
Martina, dank je wel voor het uitwerken van die zo lastig leesbare aanbeveling.
Lieve, met jou als mede onderzoeker komt dit onderzoek steeds stappen verder. Dank je wel dekt niet de lading van wat ik zeggen wil. Ik ben je zeer dankbaar.
Zou je meer willen weten over Human Zoo’s, kijk dan eens naar dit filmpje.
Op deze website worden cookies gebruikt om ervoor te zorgen dat de site zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, ga ik er vanuit dat je ermee instemt. AnnemiekeOk
Hiermee begon mijn zoektocht die mij tot de dag van vandaag bezig houdt. Wilt u weten wat er tot nu toe bekend is?
2013 was het jaar dat de slavernij in Nederland 150 jaar was afgeschaft en mijn gedachten gingen zeer regelmatig naar mijn voorvader Christiaan van der Vegt, wiens achternaam en krullen ik met trots draag.
1e kwartaal: 
Jan heeft in het hospitaal gelegen en krijgt daarom 17 dagen niet uitbetaald. Op 14 september in het hospitaal in een plaats die ik niet goed kan lezen, Bet’ain?? Op 18 september is hij geëvacueerd naar Paramaribo. Jan was niet de enige die ziek werd, de hele pagina staat vol met militairen in het hospitaal en een aantal stierven in die periode. Wat zou er geheerst hebben?
“No strings attached“, zei hij, doe wat jij goeddunkt.
